Jak zmieniały się endoskopy na przestrzeni lat?

Badania endoskopowe to specjalne zabiegi, dzięki którym można postawić precyzyjną diagnozę, a także usunąć niepożądane zmiany w badanej części ciała (np. polipy). W trakcie takiego badania lekarz ma okazję pobrać fragment śluzówki, aby potem móc ją dokładnie zbadać w laboratorium. Badania tego typu można wykonywać dzięki nowoczesnym urządzeniom stworzonym specjalnie do przeprowadzania takich zabiegów. Nazywamy je endoskopami. Są to specjalistyczne wąskie i długie sondy, których rolą jest przekazywanie obrazu do monitora. Końce tych urządzeń wyposażone są w kamerki oraz źródło światła. Endoskopia ma jednak długą historię, a endoskopy nie wyglądały w ten sposób od początku.

Krótka historia endoskopii

• Czasy starożytne
Pierwsze próby badań polegających na zaglądaniu do trudno dostępnych dla ludzkiego oka zakątków ludzkiego ciała były podejmowane już w czasach starożytnych. Medycy z tamtego okresu starli się zaglądać do wnętrza jamy ustnej, gardła, nosa, ucha, pochwy, a nawet odbytu. Hipokrates pozostawił po sobie pisma, w których opisuje zabiegi polegające na oglądaniu odbytu swoich pacjentów oraz przeprowadzania na nich operacji. W tych odległych czasach wzierniki były sztywne, a źródłem światła było światło słoneczne, które odbijano od luster.

• Endoskop Bozziniego
XIX wiek przyniósł prawdziwy postęp w rozwoju badań endoskopowych. Już na początku tego stulecia Filip Bozzini jako pierwszy wykonywał badania endoskopowe przy użyciu pierwszych endoskopów swojego projektu. Źródłem światła były wtedy lampy gazowe lub świece, a najczęściej badanymi narządami była: pochwa, odbytnica i gardło. Endoskop Bozziniego różnił się znacznie od tych, których używamy współcześnie. Dzięki układowi zwierciadeł umieszczonych pod kątem 45° kierował on światło świecy tak, aby ujrzeć to, co ukryte było za naturalnymi krzywiznami.

• Pierwsza gastroskopia 
Została wykonana w Niemczech w 1868 roku przez Adolfa Kussmaula. Endoskop był sztywną metalową rurą, a pierwszy pacjent zajmował się profesjonalnym połykaniem noży w cyrku.

• Nowe źródło światła – żarówka
Wynalazek Edisona zrewolucjonizował historię endoskopów. 1883 roku Leiter zastosował w swoim endoskopie żarówkę jako źródło światła. Zaczęto po raz pierwszy stosować optykę boczną, czyli układ soczewek, dzięki któremu można było oglądać badany obszar obok endoskopu. Na końcu sztywnej metalowej rury powoli zaczęto umieszczać giętkie gumowe końcówki, które były bezpieczniejsze dla pacjentów.

• Pierwsze endoskopy półsztywne
W latach 30 XX wieku niemiecki lekarz Schindler postanowił ulepszyć endoskopy. Zaczął od wprowadzenia do urządzenia kanału powietrza, które oczyszczało soczewkę, a następnie wynalazł endoskop półsztywny. Urządzenie to miało 78 cm długości, z czego 44 cm było giętką końcówką.

• Endoskop giętki
Dopiero w latach 50 XX wieku wprowadzono do badań pierwsze endoskopy giętkie. Obraz był z nich przekazywany światłowodem, a źródłem światła była nadal żarówka umieszczona na końcu endoskopu.

• Endoskop z ruchomą końcówką
W latach 60 XX wieku wprowadzono znaczne zmiany w budowie endoskopu, mianowicie opracowano ruchomą końcówkę, która umożliwiała wykonywanie precyzyjnych badań. Z użytku wycofano endoskopy półsztywne.

• Narodziny wideoendoskopu
Pierwszy instrument, który przenosił obraz wnętrza badanego narządu w czasie rzeczywistym na monitor, powstał w 1983 roku.

• Endoskopia kapsułkowa
W 2000 roku opracowana została i wprowadzona do użytku innowacyjna metoda przeprowadzania badań endoskopowych – endoskopia kapsułkowa. To nowoczesne badanie polega na wprowadzeniu do organizmu pacjenta specjalnego endoskopu w kształcie niewielkiej kapsułki. Pacjent połyka ją, dzięki czemu lekarz może dokładnie obejrzeć cały jego przewód pokarmowy. Niewątpliwą zaletą tej metody jest możliwość przeprowadzenia precyzyjnego badania jelita cienkiego, które dotychczas nie mogło być dokładnie zbadane przy użyciu tradycyjnych endoskopów przez jego specyficzną budowę pełną pętli i zakrętów.